Kanaries (links) worden al sinds de vroege middeleeuwen als huisdier gehouden. Klik voor de verkorte   kanarie-geschiedenis.   Marskramers vervoerden de vogels in kooien op hun rug naar alle windstreken. Vorsten en edellieden kochten ze, slimmerikken kweekten  ermee en ontwikkelden allerlei vormen en kleuren.
   

Rechts uit een wedstrijdboekje van 1756 : Geel, Groen, Agaath, Isabel, Wit, Bont, Feuille Morte en Albino's. Als je de eerste was met een bijzondere kleur of vorm kon je er goed geld mee verdienen. Nu nog steeds. Een aparte tak van sport zijn postuur kanaries: Lancashire, Bossu, Frise, Lizard, Schots Fancy, Parijse Frise,  Dwerg- en Reuzen kanaries.

Een indruk van de soorten ontwikkeling in tijd:klik hier.

De zang van de kanarie. Jaaroverzicht van de soorten.

Blijkbaar was Noord Brabant midden  1890 een goed 'knorrielaand'. Cornelis (1.1) van Dijk, opgeleid als wever , kocht en verkocht, nationaal en international, kanaries en andere vogels vanuit zijn huis en later winkel aan de Houtstraat in Tilburg. Deze afbeelding is het kantoor aan de Biss.Aelenstraat omstreeks 1930 met Fons (1.2.1) van Dijk aan de tikmachine en Christ (1.1.7) van Dijk als correspondent.

In 1893 begon Cornelus een kanarie en zaadhandel in de Houtstraat in Tilburg. De firma  C.vanDijk & Zn. stichtte hij in 1901. Daarmee begon de 'kanariehandel' pas goed en breidde zich uit. Met de tram van af Korvel naar Turnhout en verder per trein naar Antwerpen en Brussel om daar zijn handel te slijten. Vanaf 1930 gingen ze met de eigen auto.

Er is een mooi cliché bewaard gebleven, in het Frans, met een Parijse frise kanarie.  Er werden al heel vroeg, waarschijnlijk al rond 1900 zaken gedaan met Frankrijk het cliche diende om advertenties af te drukken. Op het originele cliché staat overigens niet: Importeur maar Importateur en geen Exporteur maar Exportateur. 

Om de verkoop te stimuleren werden  zangbevorderende producten verkocht.

Op de balans van 1931 staat een klant in Canada vermeld die kanaries kocht. Central Bird Store in Montreal. Die werden per schip verstuurd.  Kroutinsky uit Geneve (vogelwinkel) was klant van 1933 tot 1966 !!). In het stadsarchief van Geneve zijn veel brieven bewaard gebleven tussen de firma van Dijk en de Familie Kroutinsky.

De kanariehandel op Amerika nam een enorme vlucht na de tweede wereldoorlog. Daarvoor waren er transporten per schip. De grote afnemer was Odenwald Co. (Later veranderde de naam in Stern en nog later in Star Bird Co.,)

Er zijn foto's van de eerste kanarie reis in 1939 met de Nieuw Amsterdam naar New York. Christ van Dijk (1.1.7) en Jos Andries verzorgden de kanaries aan boord. Ze werden per stuk vervoerd in houten bamboe kooitjes die met 12 aan elkaar waren gemaakt. Deze 'rissen', zoals ze genoemd werden, waren al heel lang in gebruik als verpakking. Ze verdwenen toen vervoer door de lucht mogelijk werd. De 'rissen' hadden  te veel volume.

Eind 1940 begin vijftiger jaren kwamen er betere vliegverbindingen. De infrastructuur verbeterde snel. Goede telefoon en telegraafverbindingen, goede wegen en internationale expediteurs maakten meer handel mogelijk.

Amerika gebruikte veelvuldig de telegraaf en het was de gewoonste zaak van de wereld  als 's avonds om 10 uur de telefoon ging:

'Goedenavond U spreekt met de "PTT telegraafdienst, ik heb een telegram uit New York voor U van 16 uur 58 en de inhoud luidt als volgt: 

-add 200 young canaries to all orders=stern-

Dit betekende dat er voor de 3 bestemmingen Chicago, New York en Montreal van de lopende order er 200 jonge kanaries extra  moesten worden toegevoegd. Dus totaal 600 kanaries meer!  Daar lag niemand wakker van. 

De telefoon hing thuis toen nog aan de muur en je krabbelde het maar op elk papiertje wat je kon vinden. Hier op de achterkant  van   een foto.

 telegraferen

De firma Wassing, die als luchtvrachtagent en expediteur met de firma van Dijk 'groot' werd, had speciaal aangepaste  bestelwagens   voor het vervoer van de kisten kanaries naar Schiphol. 125 kisten in een Mercedes bus. De kistenwaren ontworpen  door de firma. Later vormen zij de (IATA ) standaard voor international luchtvervoer.

Er was veel vraag voor Amerika. De Tilburgers kweekten zoveel kanaries dat er op de opkoopdagen (Zaterdag en Zondag) lange rijen stonden om vogels te leveren. Soms wel tot Toontje Boom toe.

Met het kistje gingen ze de trap op naar de bovenverdieping daar stonden de heren van Dijk en Jos Andries om de mannen van de poppen kanaries te scheiden. De poppen waren dikwijls minder waard ze zongen niet. De heel jonge vogels werden ongesext gekocht en brachten minder op. De 'happers' moesten eruit gevist worden. Deze vogels hadden een dodelijke virus zieke en dat was link als je 10.000 kanaries had zitten.

De kanaries werden in kistkooien opgeslagen. De speciale kanarie kamer had plm. 170 kistkooien staan met 60 a 70 vogels per kooi. In één kamer dus dik 10.000 kanaries.  In  de hoogtij dagen van de kanariehandel werden soms 2 a 3 kamers voor de kanaries ingericht.

In Tilburg werden veel kanaries gekweekt om de dubbeltjespot voor de kermis aan te vullen.

De kanaries werden door heel het land opgekocht en in de weekends gingen de van Dijks vooral naar de achterhoek om daar in de diverse cafezalen en parochiehuizen vogels op te kopen. In de lokale krant werd een eerst een advertentie gezet met de aankondiging van de opkoopzitting. Vooral Twente, de Achterhoek en Brabant waren de 'kanariekweek' provincies.

Er was ook concurrentie in de opkoperij! Het was zaak dat je wist wanneer en voor welke prijs de concurrentie vogels wilde opkopen. Als je een vriendje had bij de advertentie redactie wist je de prijs van de concurrentie en kon je er 10 cent en later een kwartje boven gaan om genoeg vogels te krijgen. Zeker tegen het einde van het opkoopseizoen als er minder vogels waren was het van belang de prijzen van de concurrentie te kennen.

De gekochte vogels werden bij thuiskomst nog een keer extra gesext, want als er extra mannen uitkwamen leverde  dat meer winst voor de opkoper. Hij kreeg immers per sexe uitbetaald en de mannen waren meer waard dan de poppen..

In de transportkisten (knorriekiest) werden 55 mannen vervoerd en 65 poppen. Een voederbak vol zaad een extra schep op de grond en gevulde drinkbakken. Die werden gemaakt  van oude groenteblikken. De rand werd een beetje omgezet en er ging een sponsje in zodat het water er niet 'uitkwanselde' tijdens het vervoer.

zendingen